Ætla að koma í veg fyrir vörusvik

Í Bandaríkjunum og raunar víða um heim eru til sölu vörur sem líkjast mjólk, ostum og jógúrti en eru m.a. unnar úr sojabaunum og möndlum. Margar af þessum vörum hafa verið markaðssettar sem „mjólkurvörur“ með einum eða öðrum hætti og má þar t.d. nefna „sojamjólk“ sem dæmi. Nú hefur verið lagt fram lagafrumvarp þess efnis að einungis orðin mjólk, ostar og jógúrt megi nota um vörur sem unnar úr afurðum sem koma frá klaufdýrum og með því tryggja að ekki séu seldar matvörur í Bandaríkjunum á fölskum forsendum.

Með þessu frumvarpi til laga er tekið afar stórt og mikilvægt skref til þess að vernda hefðbundnar mjólkurvörur og taka bandarísk stjórnvöld þar með undir kröfu alþjóðastofnunarinnar CODEX, sem er hluti af Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna (FAO), og Alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar (WHO) sem hafa lagt áherslu á réttmæta skilgreiningu mjólkur og mjólkurvara/SS.

Eru nýjar reglur um lítil matvælafyrirtæki og hefðbundin matvæli til hagsbóta.

Ný reglugerð um lítil matvælafyrirtæki og hefðbundin matvæli tók gildi 17. okt. 2016. Markmið reglugerðarinnar átti að að auka sveigjanleika í lítilli og hefðbundinni matvælaframleiðslu til að auðvelda framleiðendunum að uppfylla kröfur matvælalöggjafarinnar.

Reglugerðin felur fyrst og fremst í sér reglur fyrir lítil sláturhús. Nýjungar fyrir lítil matvælafyrirtæki þar sem vinnsla matvæla er hliðarbúgrein með annarri starfsemi eru svo óverulegar að þær breyta raunverulega mjög litlu.. Hún veitir óverulegan afslátt af  hollustuháttareglugerðum og viðurkennir framleiðslu séríslenskra hefðbundinna matvæla, s.s. reykingar á kjöti í litlum reykhúsum úr náttúrulegum efnum (torfkofum), þurrkunar á fiski í hjöllum og trönum og hefðbundinnar verkunar á hákarli. En framleiðsla á hefðbundnum matvælum er atriði sem flest önnur Evrópuríki leggja ríka áherslu á að varðveita en hér hefur stofnunin dregið lappirnar eins og hún hefur getað og nánast unnið á móti. Einnig er viðurkennt að lítil sláturhús þurfi ekki að uppfylla sömu kröfur og stór og regluverkið aðlagað aðeins.

Ekki eru gerðar neinar reglur fyrir litlar mjólkurvinnslur, einhverra hluta vegna virðist MAST gera þeirri framleiðslu erfitt fyrir,  og er nánast ekki í myndinni að gera þeim kleift að starfa á eðlilegum grunni. Hefur stofnunni tekist að ganga þannig fram að vinnsla á sauðamjólk og afurðum úr henni hefur lagst af, að minnsta kosti um sinn.  Þó fékk  MAST nú  nýlega reglugerð sem gerir þá sem framleiða vilja sauða- eða geitamjólk starfleyfisskylda. 

 Umræddur sveigjanleiki byggist á heimildum reglugerða Evrópusambandsins um hollustuhætti sem varða matvæli og skipulag opinbers eftirlit með dýraafurðum (reglugerð nr. 103/2010, 104/2010 og 105/2010). Þær heimila allar ákveðinn sveigjanleika og aðlögun að kröfum reglugerðanna án þess þó að koma í veg fyrir að markmiðum þeirra verði náð. En sá sveigjanleiki hefur ekki verið til staðar hér og reglugerðinni beitt með fullum þunga á smáframleiðendur og gerðar sömu kröfur á þá og stórframleiðendur.

Helstu atriði í reglugerðinni eru:

* Ekki er skylt að kljúfa fyrir heilbrigðisskoðun skrokka af ákveðnum     dýrum í sláturhúsum

* Ákvæði um geymslur fiskmarkaða

* Smá sveigjanleiki fyrir litlar kjöt- og fiskvinnslur, litlar       eggjapökkunarstöðvar og litlar matvælavinnslur

* Ekkert sem snýr að litlum mjólkurvinnslum nema magntölur.

* Kröfur fyrir lítil sláturhús

* Viðurkenning á litlum reykhúsum. 

* Ákvæði um hefðbundna þurrkun á fiski

* Ákvæði um verkun á hákarli

Með innleiðingunni átti að fara  að fordæmi annarra Evrópuríkja sem hafa notfært sér þessar heimildir fyrir hefðbundna matvælaframleiðslu í sínum löndum.En það hefur ekki tekist nema að litlu leiti. 

Þá var Beint frá býli boðið að gefa umsögn um reglugerðina, og var engin af athugasemdunum sem gerð var tekin til greina.

 gjg

• Reglugerð nr. 856/2016 um lítil matvælafyrirtæki og hefðbundin matvæli